به نقل از «ایسنا»

هنر زواره ای که هنوز زینت بخش خانه هاست

تاریخ انتشار: ۲۵ آبان ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۴۱۸۰۰۱

ایسنا/تهران یک فعال میراث فرهنگی گفت: خراطی سنتی یکی از مشاغلی است که از دیر باز در اکثر نقاط کشور رایج بوده است و این هنر و پیشه برای ساخت چرخ ریسندگی و میانه قلیان و نی چپق، چوب سیگار، پایه چهارپایه و همه مصنوعات چوبی ظریف و مدور دایر بوده است.

محسن هادی طحان زواره در گفت و گو با ایسنا با اشاره به هنر خراطی و نجاری سنتی در شهر زواره گفت: در شهر تاریخی زواره مخصوصا بازار قدیمی آن تا چند سال اخیر تعدادی کارگاه نجاری و خراطی وجود داشت که استادکاران این حرفه بصورت سنتی و دستی به این کار مشغول بودند و برای رفع نیازهای مردم زواره و همچنین مسافران و ساکنان روستاهای اطراف کارگاه هایی در این زمینه دایر بود.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

وی افزود: در کنار خراطی و در واقع ظریف کاری، نجاری سنتی زواره نیز معروفیت خاص خود را داشت.

وسایل و لوازم مورد نیاز خراطی سنتی 
مجموعه شخصی (موزه) حکیمی پور - زواره
​​​​​

به گفته این فعال میراث فرهنگی، ساخته های نجاری سنتی زواره در گذشته وسایلی بودند که مورد نیاز مردم منطقه بوده است و امروزه نیز در خانه ها تعدادی از این مصنوعات به چشم می خورد. 

وی ادامه داد: از این وسایل می توان به کرسی، چهارپایه، نردبان، الک، بارکوفه، تخت و درب ها همچنین ساخت صندوق ها و نیز قفس های چوبی برای نگهداری طیور و کفتر و همچنین کوزه دان (جای صبوح و کوزه)، چنبر، کلون باغ، انواع درب باغ تا انواع اسباب بازی کودکان و... اشاره کرد که توسط استادکاران این حرفه در کارگاه های کوچک خود ساخته می شد. از جمله برادران خراط زاده که در بازار سنتی زواره مشغول کار بودند. 

هادی طحان با بیان این که البته با ورود ابزارآلات نجاری ماشینی در این حرفه الان نیز ساخت وسایل چوبی در شهر زواره هم چنان ادامه دارد، گفت: برای ساخت برخی از این مصنوعات مانند قفس یا دار قالی، نجار در منازل حاضر شده و اقدام به ساخت آن می کرد. چوب ها از درختان انبوه باغها تهیه می شد و گاهی نیز نجاران از درختی که در خانه ها خشک شده بود؛ چوب مورد نیاز را تهیه می کردند.

این فعال میراث فرهنگی تصریح کرد: از مهمترین مصنوعات مهم چوبی قدیم زواره که نجارها بیشتر قسمت های آن را در منازل می ساختند، دار قالی بود که همه اجزای آن از چوب درست می شد. خراطی سنتی وسایل خاص خود را داشت که شامل کمان خراطی، مغار های مختلف، سندان مخصوص، گیره، سوهان و... بود. 

وی افزود: خراطی کردن در واقع تغییر شکل چوب به شکل استوانه ای است که بصورت سنتی بدین شکل صورت می گرفت که ابتدا چوب مورد نظر اگر گرد بود که هیچ و اگر چهار گوش بود بوسیله تیشه نجاری زوایای آن گرفته و بعد برای خراطی آماده می شد. زه کمان خراطی را دو دور به دور چوب می پیچیدند و یک طرف چوب را در دستگاه یا سندان مخصوص قرار می دادند و طرف دیگر چوب را نیز به یک سندان دیگر یا بعضا بین انگشت پا می گذاشتند، مخصوصا برای سوراخ کردن چوب گرد، مغار مخصوص سوراخ کردن چوب بین انگشت پای خراط قرار می گرفت و چوب گرد بصورت نی، توخالی می شد.

مُغاره های خراطی سنتی از ملزومات این حرفه در گذشته

هادی طحان ادامه داد: چوب های تو خالی و در واقع نی ها بیشتر برای مصارفی همچون قلیان و نی قلیان و نی چپق و سیگار استفاده می شد و این عمل باحرکت رفت و برگشت کمان(مانند اره) و با چرخش چوب با سرعت زیاد صورت می گرفت. در این مرحله مغارهای مخصوص که شبیه پیچ گوشتی بود را به چوب درحال چرخش می کشیدند و با اینکار اضافات و ناهمواری های چوب گرفته می شد و چوب بصورت استوانه ای صیقلی در می امد. این چوب بوسیله مغار های ظریفتر فرو رفتگی ها و اشکال دورانی شکلی بر روی چوب ایجاد می کردند؛ مانند ساخت چرخ ریسندگی و اجزای آن.  

به گفته این فعال میراث فرهنگی، همچنین برای سوراخ کردن چوب برای تهیه نی قلیان یا نی چپقو امثال آن، یک طرف مته های مخصوص و بلند می بستند و چوب را سوراخ می کردند. برای رنگ کردن چوبهای مدور وخراطی شده نیز از جوهر و رنگ های مخصوص استفاده می شد.

مرحوم علیرضا خراط زاده  سال ۱۳۷۳ در حال خراطی در کارگاه 

هادی طحان تصریح کرد: با وجود ده ها کارگاه آهنگری سنتی که در زواره وجود داشت، مصنوعات آهنگری از جمله چاقو، اره، علف چینه، بیلچه و... احتیاج به دسته داشت، لذا این ارتباط بین شغل خراطی و نجاری با آهنگری همیشه برقرار بود و برای ساخت دسته های این وسایل، خراطی ها رونق بیشتری داشت. 

وی افزود: از ساخت دسته کلنگ مقنی گرفته تا مشتی حلاجی و پره سنگ آسیاب و.‌.. همه نشانگر این است که تقریبا بیشتر شغل ها به خراطی و نجاری وابسته بوده است.

وی از خراط زاده کچویی و پیله ور بعنوان استادان این حرفه نام برد و گفت: البته خانواده های نجار حسینی هم در این زمینه علاوه بر شغل نجاری به مرمت نخل و پایه علم و کتل ها می پرداختند.

استاد حاج حسن کچویی -پیشکسوت خراطی و نجاری سنتی زواره 

به گفته وی، استاد حاج حسن کچویی که امروزه بخاطر کسالت و کهولت سن دیگر فعالیتی در این زمینه ندارد، در ساخت همه وسایل چوبی مهارت خاصی داشت، مخصوصا ساخت چرخ های ریسندگی و چرخ معروف که در زواره به لِک لِکه معروف است. این چرخ های چوبی در اندازه های کوچک توسط این استاد با کمان دستی و وسایل سنتی خراطی ساخته می شد و بخاطر همین ارزش خاص خود را دارد و در آن دوران در واقع تنها سوغات صنایع خراطی زواره این چرخ ها بود که توسط مسافران و علاقمندان مورد استقبال قرار می گرفت و زواره ای های ساکن دیگر شهرها، با افتخار این هنر و یادگار استاد حسن کچویی را تهیه می کردند و این هنر تزیینی و دکوری منحصر بفرد شهر زواره هنوز زینت بخش خانه ها است.

(مرحوم عباسعلی خراط زاده و پسرش

انتهای پیام

منبع: ایسنا

کلیدواژه: خراطي فعال میراث فرهنگی سنتی زواره خراطی سنتی هادی طحان کردن چوب خانه ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۴۱۸۰۰۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

سندرم تراکم،بلای جان کلانشهرها/ ضرورت تغییرالگوی ساخت مسکن از آپارتمان‌های ‌انبوه به خانه‌های یک طبقه حیاط‌دار

مهدی عسگری درباره ضرورت تغییر الگوی ساخت شهر و مسکن از آپارتمان‌های ‌انبوه و توسعه عمودی به خانه‌های یک طبقه حیاط‌دار، گفت: ریشه‌ بسیاری از مشکلات کلانشهرها، تراکم جمعیت در یک جغرافیای محدود است، روندی که در صورت تداوم، چالش‌های مزمن اجتماعی، زیست محیطی، بهداشتی و فرهنگی را تشدید و تاب‌آوری را متلاشی خواهد کرد.

نماینده مردم کرج، اشتهارد و فردیس در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه تحقیقات انجام شده نشان می‌دهد با افزایش طبقات آپارتمان‌ها، آسیب‌های اجتماعی و بزهکاری افزایش می‌یابد، ادامه داد: تغییر الگوی ساخت شهر و مسکن از آپارتمان‌های ‌انبوه و توسعه عمودی به خانه‌های یک طبقه حیاط‌دار و توسعه افقی، یک نیاز جدی و مطالبه‌ی عمومی است.

وی اضافه کرد: مصوبه اخیر مجلس در برنامه هفتم مبنی بر افزایش ۲۵ درصدی مساحت سکونتگاهی کشور، تکلیفی است که باید با نظارت مجلس و اهتمام دولت، با جدیت دنبال شود.

این نماینده مردم در مجلس یازدهم تصریح کرد: این پیشنهاد که در کمیته احیاء اراضی آماده و به تصویب مجلس رسید، بستر قانونی برای توزیع متوازن جمعیت در کشور، مبتنی بر آمایش سرزمین و جلوگیری از مهاجرت بی‌رویه را فراهم کرده است.

منبع: خانه ملت